قرنیه که با متمرکز کردن نور باعث وضوح تصاویر در چشم ما می‌شود، لایه شفاف و بیرونی کره چشم است؛ که یک لایه میانی ضخیم، مملو از آب و پروتئین کلاژن دارد. نقش کلاژن نیز حفظ قدرت، انعطاف‌پذیری و شکل منظم و گرد قرنیه است. این شکل منظم و گرد، در اثر ابتلاء به قوز قرنیه بهم ریخته و قدرت بینایی را از فرد می‌گیرد.
از آنجا که هیچ روش پیشگیری شناخته شده ای، برای قوز قرنیه معرفی نشده است، بهتر است به محض مشاهده علائم، با متخصص چشم پزشکی مشورت کنید!
قوز قرنیه یا کراتوکونوس چیست؟
قوز قرنیه (Keratoconus) یک بیماری چشمی است که بر ساختار قرنیه تأثیر می‌گذارد و علاوه‌بر نازک شدن آن، منجر به تغییر شکل قرنیه و مخروطی شدن آن نیز خواهد شد. این بیماری که تقریباً در یک نفر از هر 2000 نفر رخ می‌دهد، معمولاً در سن بلوغ شروع شده و تا اواسط 30 سالگی پیشرفت می‌کند. متأسفانه سرعت پیشرفت بیماری قابل پیش‌بینی نبوده و این بیماری هر دو چشم را درگیر خواهد کرد و می‌تواند در موارد شدید به از دست رفتن قدرت بینایی نیز منتهی شود.
علائم و نشانه‌های کراتوکونوس
با وجود اینکه قوز قرنیه برای چندین‌دهه مورد مطالعه قرار گرفته است، هنوز علت اصلی ایجاد آن مشخص نیست. برخی دانشمندان، عوامل ژنتیکی را عامل بروز این بیماری می‌دانند اما آنچه مسلم است از دست دادن کلاژن در قرنیه، عاملی زیستی ابتلا به قوز قرنیه است که این مشکل می‌تواند به‌دلیل عدم تعادل بدن در تولید و تخریب این پروتئین بروز کند.
اکنون می‌دانیم که باید نسبت به علائم این بیماری با دقت‌تر باشیم تا پیش از بروز هر اتفاقی، برای کنترل کراتوکونوس دست به کار شویم. مهم‌ترین و رایج‌ترین علائم قوز قرنیه عبارتند از:
- تاری دید (که با عینک بهبود نمی‌یابد)
- حساسیت زیاد نسبت به تغییرات نور، رعد و برق و تابش خیره کننده
- تشکیل شبح یا سایه در اطراف نور‌ها
- تحریک پذیری، خستگی و سوزش چشم
- چشم درد
- سردرد
توجه داشته باشید که این علائم می‌توانند به طور ناگهانی یا بسیار تدریجی در طول سال‌ها ظاهر شوند.
آیا Keratoconus قابل درمان است؟
مراحل اولیه قوز قرنیه را می‌توان با عینک یا لنزهای تماسی درمان کرد، اما با پیشرفت بیماری در اواخر کودکی و اوایل بزرگسالی، ممکن است برای بازگرداندن بینایی نیاز به پیوند قرنیه باشد! یکی‌دیگر از روش‌هایی که برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری یا کاهش سرعت آن تجویز می‌شود نیز پیوند کلاژن قرنیه است.
عمل‌های جراحی که برای کنترل یا درمان قوز قرنیه تجویز می‌شوند، عبارتند از:
1 – عمل کراس لینکینگ
استفاده از اشعه ماوراء بنفش یا Collagen Cross-Linking نوعی عمل قوز قرنیه با هدف جلوگیری از پیشرفت بیماری است، و طی آن ریبوفلاوین یا ویتامین B2 باعث ایجاد پیوند متقاطع بین رشته‌های کلاژن قرنیه می‌گردند. این روش درمانی معمولاً برای بیمارانی که قوز قرنیه آنها تازه تشخیص داده شده است یا افراد مبتلا به کراتوکونوس پیشرونده که ضخامت قرنیه حداقل 400 میکرون داشته باشند، به کار گرفته می‌شود.
2 – ایمپلنت رینگ
عمل قوز قرنیه ایمپلنت رینگ یا کرارینگ داخل قرنیه (Keraring – Intracorneal Ring Segments) برای بیمارانی تجویز می‌گردد که لنزهای تماسی را تحمل نمی‌کنند و قوز قرنیه در آنها به حد شدید نرسیده است. جنس ایمپلنت رینگ‌ها با لنزهای تماسی مشابه بوده و از این لحاظ سازگاری خوبی با بدن دارد. طی این عمل دو قطعه رینگ نیم دایره‌ای، برای مسطح کردن قسمت مخروطی قرنیه، بهبود مسیر اشعه‌های نور و به دنبال آن بهبود وضعیت دید بیمار، در داخل قرنیه قرار داده می‌شوند.
3 – عمل کرافلکس
عمل قوز قرنیه keraflex، روشی نو ظهور در درمان کراتوکونوس است که طی آن برش یا برداشت بافت از قرنیه صورت نخواهد گرفت و به جای آن از یک پالس کم انرژی میکروویو برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود. حرارت اعمال شده در زمان تابش پالس نیز باعث چروک لایه‌های کلاژن و قرارگیری آنها در وضعیت دایره‌ای شکل در بستر قرنیه می‌شود. بنابراین نه تنها قوز قرنیه بهبود می‌یابد، بلکه وضعیت دید و حتی تحمل لنز تماسی یا عینک نیز برای بیمار بهتر خواهد شد.
4 – کارگزاری لنز دائمی
دو نوع لنز دائمی برای رفع مشکل قوز قرنیه قابل بارگزاری در داخل چشم هستند:
- لنزهای اتاق قدامی
- لنزهای اتاق خلفی
طی عمل قوز قرنیه کارگزاری لنزهای فیکیک، عیوب انکسار، آستیگماتیسم و نزدیک‌بینی رفع شده و به عدسی چشم هیچگونه آسیبی نخواهد رسید.
5 – عمل پیوند قرنیه
پیوند قرنیه یا Corneal Transplantation یک نوع عمل قوز قرنیه است که به‌عنوان آخرین راه درمانی به بیمارانی که قرنیه آنها کدر شده است، پیشنهاد می‌شود. این عمل تهاجمی بوده و میزان اثر بخشی آن به عوامل متفاوتی وابسته است. دو نوع عمل پیوند قرنیه امروزه بر روی بیماران انجام می‌شود:
- پیوند تمام ضخامت قرنیه که به آن عمل پیوند معمولی نیز می‌گویند.
- پیوند قرنیه اندوتلیال یا لایه پشتی که با عنوان EK نیز شناخته می‌شود.
طبق آمار منتشر شده در ایالات متحده آمریکا، قوز قرنیه چهارمین علت کوری در بین بیماری‌های چشمی است که بینایی ده‌ها میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است، و عمل پیوند قرنیه نیز، از سال 1976 بینایی بیش از یک میلیون نفر را به آنها بازگردانده است. بنابراین، لازم است روش درمانی پزشک متخصص خود را، هر نوع عمل قوز قرنیه که باشد، جدی بگیرید!
چند نکته مهم درمورد عمل قوز قرنیه
برای اکثر افراد مبتلا به قوز قرنیه، تنها درمان مورد نیاز، تجویز صحیح عینک یا لنزهای تماسی است. با این حال، در تعداد کمی از موارد، قوز قرنیه به مرور زمان بدتر شده و در نهایت، لنزهای تماسی نمی‌توانند دید واضحی ارائه دهند. در برخی موارد نیز، استفاده از لنزهای تماسی در طول سال‌ها، عوارض جانبی خواهد داشت و این عوارض می‌تواند قرنیه را کدر کند. هنگامی‌که موارد فوق اتفاق می‌افتد، پیوند قرنیه ممکن است توصیه شود.
پس از انجام هر گونه عمل قوز قرنیه در صورت بروز مشکلات بینایی، تورم، قرمزی و ترشح از چشم‌ها، احساس درد زیاد در چشم، ایجاد مشکل بینایی در حضور نور، وجود‌هاله در اطراف اجسام و چراغ‌ها و موارد این چنینی حتماً به پزشک معالج خود مراجعه کنید!
